Carroll Tjeng, orthopaed
Paul Michel de Grood, anesthesist
Marion Hooghiem, OK verpleegkundige SJG Weert
Frank Rahusen, orthopaed SJG Weert, pionier
Dag 0
Vanochtend vroeg op. Lekker onder de douche en een kopje koffie. Nog ff de rust van de ochtend en dan op avontuur. Te zenuwachtig om te eten, dus maar 2 boterhammen voor onderweg maken. Drinken maken voor de kinderen en afscheid nemen. Die gaan vandaag gewoon naar school. Viel best mee. 2 mennekes die het wel prima vonden. Frederieke had het moeilijker. 2 weken is wel lang papa. Ik ook tranen. Dikke familie knuffel en op weg naar Weert. Zwaaien door het keukenkraan. Ik rij naar Weert en parkeer daar mijn auto. Die word later teruggebracht door Gemma. In Weert door naar Brussel met onze chauffeur. Heerlijk, zelf niet rijden. De reis in de auto is gezellig, met koffie erbij.
In Brussel de rest van het team ontvangen en in de TGV naar Parijs. Luxe stoelen. Leuk gesprek met Paul Michel, onze anesthesist. Een ervaren man op het gebied van missies in het buitenland. Tevens een ervaren man met post operatieve zenuwblokkades tegen de pijn. Hij verteld rond uit en met verve. Tevens verteld hij over navigatie en over zweefvliegen. Op Charles de Gaulle loopt Carroll als een speer overal doorheen met zijn prioriteit kaart. Hij moet vaak “ zijn vader bellen” . Later kom ik erachter wat het betekend: een nette manier om te zeggen dat hij het toilet moet bezoeken. Prima vlucht naar Ouagadougou alleen heel veel turbulentie en een heel heftige landing. Als een stuiterbal word ik op het Afrikaanse continent neergezet. Vervolgens door de douane met onze spullen. We hadden geanticipeerd op problemen, maar de “spulselavage geweren “ die werden niet gedetecteerd. Binnen een uur door de douane met al onze spullen.
Albert Zongo de directeur van de kliniek komt ons halen. Een echte ster met de auto is hij niet want hij moet de auto 4 keer heen en weer steken om de koffers in te kunnen laden. Een roestige ouwe bus die hier in Nederland niet een naar de keurig gebracht mag worden.
Tjee, wat is het hier nog warm en stoffig. Paul Michel zei nog: ik rij wel deze missie want Albert kan dat niet zo goed. We zijn inderdaad 2 keer in een gat gereden op de weg naar het hotel en bijna gekanteld met de bus omdat hij recht over de rotonde reed.
Kijkend uit het raam met Afrikaanse airco (open raam) snuif ik de diesellucht op. Tjee wat een bende buiten. Het is 2100 uur en overal loopt volk, honden en geiten. Knipperende lichten en veel dames op straat met korte rokjes. Ze zien er uit als 11 jaar. Ja ze staan er om geld te verdienen. Ik denk aan mijn kinderen. We komen aan bij het hotel. Hotel de la Liberte, in de hoofdstad.
Even de kamer checken en installeren en dan een biertje doen achter het hotel in een ommuurde tuin. Brakina bier uit fles: heerlijk na zo’n lange reis. We zijn allen dood op van de reis. We bespreken een en ander voor de reis mogen naar Kaya. Dan maar eens te bed. Ik draai de kraan open om mijn handen te wassen. Een modderstroom met roest water komt me tegemoet. Ik zet het uit. Nu te bed in een kamer wat niet eens een ster heeft. Het bed ligt prima terwijl ik dit nu type. Ik ben moe. Ver weg van de luxe die wij kennen. Morgen vroeg op. Ik ruik de diesel door het raam en hoor de brommers heen en weer rijden. Niet echt een rustige slaapplek, maar het komt wel goed. Ik lig hier nu in de kamer terwijl de fann ronddraait boven mijn hoofd. Geen airco. Nu nog 29 graden en ik moet slapen. Morgen op weg naar Kaya. Over de wegen kan dat wel eens 4 uur duren. Daar wacht ons de uitdaging: mensen in nood helpen. Maar wat te verwachten? Ik kan me er nu nog geen voorstelling van maken. Ik ga maar eens slapen.
Dag 1 gaat beginnen
Redelijk geslapen na een bevlogen dag. Nu maar eens mijn eerste Afrikaanse ontbijt. Prima: lijkt wel Frans. Stokbrood met jam en boter. Kopje oploskoffie.
Vervolgens de rit naar Kaya: ik was blij dat Paul Michel reed. Kuilen en obstakels overal, drukte op de weg die wij niet kunnen voorstellen. links, rechts overal brommertjes die je inhalen. En tjee wat een armoede. Overal langs de weg plastic, rommel en mensen die van dag tot dag leven. De weg naar Kaya is lang zonder airco. Ik kijk naar buiten en laat alles op me afkomen.
Nous sommes arive. Mooi complex hier in Kaya. We rijden de poort binnen en een vriendelijke poort bediende begroet ons met een brede glimlach. We rijden naar onze villa waar we snel uitpakken.
Onze kokkin Grace en zoontje Benny begroeten ons.
Toen rondleiding over het complex. De verpleegafdeling maakt de meeste indruk op me. 5 zalen en per zaal 10 mensen. Allemaal met ellende. Variërend van ernstig tot zeer ernstig. Sommige genezend van eerdere behandelingen van de eerdere missie 6 weken geleden maar ook flinke ontstekingen van de botten waar ze al een jaar op rondlopen. Ze zijn hier naar toe gekomen in de hoop dat wij ze kunnen helpen. Er zijn ook mensen die al in een ander “ziekenhuis” behandeld zijn. Ik leer later dat er eigenlijk in heel Burkina Faso geen ziekenhuis is dat überhaupt orthopedische ingrepen doet. De kunde is er niet bij de dokters en de patiënten houden zich niet aan de regels na een operatie. Hierdoor gaat het vaak mis. Ook de afdeling fysiotherapie gezien en de afdeling waar ze kunst benen maken. De vriendelijke lachende gezichten vallen mij meteen op.
Lunch door Grace: heerlijk: spagetti met aubergine en saus.
Het water in de villa is afgesloten en WiFi ligt eruit. Maakt niet uit, word aan gewerkt.
Het is Zaterdag 13:00 uur en de poli zit bom vol met wachtende mensen. Albert verzoekt ons te beginnen. We lopen naar het bloc en inderdaad, er zitten ruim 30-40 mensen te wachten. Niet alleen binnen maar ook buiten. Het Frans versta ik medisch inhoudelijk goed op herkenning, maar spreken doe ik het niet. Maar ik redt me wel samen met Albert en Carroll.
Poli van 14:00-20:30
In die tijd zie ik meer ellende als dat ik ooit zal zien in mijn hele carrière. Sommige problemen komen überhaupt niet voor in Nederland. We hebben met 1 dag polikliniek doen meteen 3 dagen opereren gevuld. Mn heupkop resecties naar ook veel pseudoartrose repairs. Botten die na een eerdere ingreep niet aan elkaar gegroeid zijn. Dit veel al ten gevolge van de slechte voedingstoestand van de patienten. De mensen hier krijgen 1 keer per dag te eten wat gekookt wordt door de familie op open vuurplaatsjes in de buitenlucht.
Kippen en geiten lopen hier vrij rond en er is een moestuintje.
20:30 einde poli, de rest van de wachtende mag morgen in de middag terug komen want zondag is rustdag en dag om naar de kerk te gaan
Rust voor ons is er niet bij. Morgen inventaris controle op het operatie complex doen. Kijken wat er voorradig is en kijken wat er nodig is voor de operaties die we voor maandag gepland hebben.
Maandag staan er operaties op het programma waar ik in Nederland weken op voor moet bereiden en talloze spullen voor zou laten komen voor het geval ik ze nodig zou hebben. Hier; roeien met de riemen die je hebt. Samen met Marion bedenken wat je nodig zou kunnen hebben en dit van te voren schoonmaken en steriliseren.
Gelukkig opereren we samen. Carroll Tjeng is een orthopeed van 73 jaar. Hij heeft al meer dan 50 buitenland missies gedaan in diverse landen. Hij is ervaren. Hij brengt me de kneepjes van het vak zoals dat in Afrika geldt bij. Simpel en snel, weinig bloedverlies want bloedtransfusies zijn niet mogelijk. De patiënten hebben hier ook allemaal een slechte uitgangswaarde van het bloedgehalte. Voeding en sikkel cel problematiek zijn hier de oorzaak van.
Na de poli samen met Albert en Carroll naar de villa. Even een borrel en met het team bijpraten. Wat heeft iedereen gedaan en wat hebben we morgen op de planning
Heerlijk gegeten: 3 “gangen”,….. sla, kip met rijst en een toetje.
Toen een flinke borrel!!. Hoop dat ik straks slaap
Nu hier nog 25 graden. Yes de airco doet het, maar het water stroomt niet van harte uit de kraan. Dan maar met een washandje de oksels, liezen en andere delen wassen.
Morgen komt dag 2. Wat me te wachten staat is om 5 uur de moskee die gaat blèren. 50 % is hier moslim.
Dag 2: zondag en de hele dag poli maar ’s ochtends eerst maar een visite lopen op de afdeling waar de patiënten liggen. 8-10 mensen op 1 kamer. Heel normaal. Foto’s van de patiënten liggen onder het hoofdkussen en worden tegen het zonlicht bekeken. Ik dacht dat ik gisteren onder de indruk was van alles wat ik gezien heb. Vandaag nog extremer. De een na de ander is zieker dan ziek. Inmiddels ben ik niet meer onder de indruk van een rtc (heup kop eruit halen omdat deze afgestorven is) bij een 20 jarige.
Ik bemerk de afstomping. Het devies hier is: 1 operatie en daarmee alles op te lossen.
KISS: keep it simple and safe.De zondag kruipt voorbij en we hebben 2 dagen poli gehad en de operatie planning is gevuld tot 7-2.
En de rest van de patiënten die dan nog gaan komen? Die moeten als het tegen valt en er teveel mensen komen wachten tot de volgende missie in Maart. wat? De volgende patiënt dient zich aan. Wederom een afgestorven heup kop. Dit ten gevolge van de slechte voedingstoestand van de gemiddelde Burkinees. eenzijdig dieet, weinig voeding.
Weer een Rtc: heup kop verwijdering. In NL niet te bedenken! Daar zouden we een prothese van de heup doen. Waarom geen protheses hier? Omdat er infecties optreden nadat de patiënten geopereerd zijn. Hun hygiëne is zo slecht dat een prothese in het lijf hier binnen 1-2 jaar ontstoken raakt. Infecties ja, Vandaag is de dag van de infecties en amputaties.
24 jaar, 45 jaar en wellicht een 6 jarige die een deel van hun been in gaan leveren. Een infectie aan de botten die al maanden tot jaren sluimert. Het stinkt. Ik kan dat niet beschrijven. Ook een man zonder onderbenen. Aangeboren. Hij heeft zich er 31 jaar mee gered maar heeft te horen gekregen dat wij hier nu zijn met een orthopedische missie. Die moet geamputeerd worden aan beide benen om vervolgens nieuwe onderbenen gefit te krijgen. Ik zie het als mijn project om deze man weer op “hoogte” te brengen.
Hij heeft 2 dagen in de bus gezeten om hier te komen. Helemaal uit Ivoorkust. Als hij in de onderzoekskamer rond “loopt” breek ik bijna. Wat een ellende hier. Maar er zijn ook wel successen. Iemand met een afgestorven heup kop aan beide heupen maar extreem veel pijn aan 1 heup. Een marcainisatie gedaan en de jonge man glimlacht 2 minuten later. Een marcainisatie is een verdovende prik in het heupgewricht die voor 1-2 weken werkt. Na de injectie breed glimlachend met zijn witte tanden, van oor tot oor. Helemaal blij en ik bijna van emotie in elkaar gezakt. Na 2 jaar plots geen pijn in zijn linker heup. Rechts moet hij deze inleveren. Hiervoor word hij op het operatie programma geplaatst. Links op termijn ook. Beide heupen eruit. en dan? Later in de missie zal ik zien dat mensen zonder heupen het hier prima doen. Geen heupen en dan,….. Begint het leven. Ze kunnen weer bidden naar het oosten.
Er is ook hoop. Een drietal meisjes met extreme x benen. Die gaan we helpen. De ene met een standscorrectie de ander met krammen en een epifysiodese.
Het is 21:00 uur. Iedereen is kapot moe.Ik kijk in de gang welke wachtkamer is, geen water, geen tv. Een keiharde stoel waar je 8 uur op zit. En dan stoppen we voor vandaag. Iedereen druipt af. Zonder klaag zonder gezeik.
Een kind, alleen met een externe fixatie op de enkel hinkelt weg. Geen ouders, foto onder zijn arm. Een tak uit een boom is zijn kruk. Waar gaat hij heen? Wie kookt er voor hem? Die vragen mag ik niet stellen.
BARKA hoor ik: het is : ” dank je wel dat je ons komt helpen”
Terug in de villa. WiFi doet het weer en ik spreek voor het eerst het thuisfront.
Met de kindjes gaat het goed. Ze vertellen over school. Ik luister, maar ben in gedachte bij de mensen hier. Eten en een borrel met het team. dat is vaste prik! Het moet, want je moet de emoties van je afpraten. Nu naar bed. Morgen 1 ste ok dag. Ik voel me weer assistent in opleiding. Ben dood nerveus.
Zo het is dag 3 en ik heb mijn vuurdoop op de operatie kamers gehad. 3 operaties gehad vanmiddag nog een 4de die na de lunch gaat volgen
1: femur fractuur kind
2: rtc: resection tet e col: maw heup kop eraf
3: sequesterectomie bij osteomyelitis: dood stuk bot in je been dat een ziekmakende infectie geeft
Ik was vanochtend zenuwachtig alsof ik weer in opleiding was, maar dat is ook zo. Ik moet hier opnieuw leren denken! Niet op z’n westers, maar zoals het in Afrika het beste is. Zoals al gezegd KISS: keep it simple and safe. Raar eigenlijk. De meest ernstigste casus behandel je hier met de minste middelen. Wat er niet is, is er niet! Punt. Ok-personeel is heel kundig en functioneert hier eigenlijk als een jonge dokter. Super aanvulling op het gebrek aan spullen. Iedereen helpt iedereen.
Anesthesie is poets en poets is desinfecteer. De taak van Marion is extreem belangrijk. Zij regelt alle spullen op tijd. De dag ervoor bespreken we wat er nodig is voor een bepaalde procedure en zij zoekt het bij elkaar en maakt het schoon en steriliseert het. Er is geen reserve set dus als iets opeens toch nodig is gaat het in de sidex desinfectie. Een bak met een extreem chemisch goedje. Wel 15 minuten wachten totdat het schoon en steriel is.
Meestal stoppen we even rond 13-14:00 uur om ff de geest leeg te maken. Dat doen we met het team terug in de villa ff een lekkere lunch. Na de lunch weer door met 1 of 2 operaties tot een uur of 16-17:00. Daarna altijd weer poli. Meestal tot een uur of 20:30. Soms wordt er echter ook doorgewerkt en lunchen we in shifts. Dit omdat er een extra operatie gedaan moet worden. Paul Michel is een “koning” op het gebeid van lokale verdovingen en leert dit aan de lokale anesthesie medewerkers. Ik kijk vaak naar hem hoe hij zijn kennis en kunde overdraagt naar het andere personeel. In alle rust. Diep diep respect voor hem en Carroll. Carroll leert mijn die dingen die ik in mijn opleiding niet heb kunnen leren omdat ze gewoon niet voorkomen. Ze staan ook niet in boeken. De Manoeuvre van Tjeng vergeet ik nooit meer. Zo einde dag 3. Terug naar de villa. De gebruikelijke borrel met het team. Lekker een boxje met muziek aan en benen. Even in de relax stand en alles van je af praten. Daarna eten en praten. Veel praten. Heerlijk alles van me afgepraat met ervaren rot Paul Michel en Carroll. Voor hun is het allemaal normaal. Ze zijn net nog langs de patiënten gelopen op de uitslaap kamer. De patiënten die we deze dag hebben geopereerd. Ik was af, kapot moe. Ik bleef met Marion zitten kletsen over alles wat in mijn gedachten om gaat. En dat is nogal wat. Paul Michel en Carroll: 70 en 73 jaar jong. Wat een bak met ervaring.
Morgen herhaalt het zich. Weer 4 grote operaties en dan poli. Mn de blikken in de ogen staan me in de nacht op het netvlies,…..
23:52, 25 graden nog. Op de slaapkamer is het fijn. Ik slaap onder een klamboe met de ventilator aan. Soms ook de airco. Het water loopt nog steeds niet goed en ik was me weer met een washandje.
Dag 4. Weer 4 operaties gepland voor vandaag Mijn eigen ok: beide kanten een bovenbeenscorrectie om een kind weer recht te zetten. Leuk.
Niet echt leuk. Ze is 15 jaar. De operatie loopt vlot en zonder problemen. De spullen zijn er om een en ander tot een goed resultaat te laten verlopen. De zaag is wel bot. Een zaagblad waarmee ik in Nederland niet kan en mag werken. Na de operatie dag weer poli:
De ok programma’s zijn vandaag gevuld voor de rest van de week. Er kan niks meer bij. Dus de patiënten die soms 800 km gereisd hebben mogen in maart terug komen. Gelaten laten ze het over hen heen komen Ze blijven vriendelijk en dankbaar letterlijk met en diepe buiging. De poli was heftig dit keer. Veel diepe infecties van het bot gezien met uitstekend bot bij een kind van 16 jaar aan zijn linker onderbeen. Dat been zou eraf moeten maar rechts heeft hij een infectie aan zijn heup kop. Een groot probleem dus. Wat te doen??? Dan maar stuk bot eruit en terug de Sahel in met een onderbeen waar je zo op het binnenste bot kijkt. Terwijl we ernaar kijken land er een vlieg op het bot. De geur is heftig, dat van dood en verderf. De 4 de ok was heel heftig. 2,5 uur hakken, beitelen en schroeven. Daarna flesje water en poli. Ook daar weer veel mensen met de meest ernstigste ellende die je jezelf niet voor kan stellen. We bikkelen door maar op een gegeven moment is de pijp leeg. We beslissen te stoppen terwijl er in de wachtkamer zeker 20 mensenzitten te wachten.
Ik schaam me! Ik loop langs samen met Carroll en de mensen zijn dankbaar. Ze mogen morgen weer in de rij, wachtend op hulp.
Bij de borrel knak ik opeens. De tranen rollen over mijn wangen. Wat een ellende hier. Met name het leed onder de kinderen. Het team vangt me op en troost me. Een flinke borrel en keiharde salsa muziek zorgt ervoor dat het hart klaart.
Ik loop samen met Paul Michel nog ff langs de geopereerde patiënten. Het huilen heeft me goed gedaan. Even alles eruit gegooid. De patiënten krijgen een lolly van ons en zijn dankbaar. De suikers doen ze goed en ze voelen zich even niet een patiënt. Ze proeven iets wat ze nog nooit gehad hebben en dat geeft endorfine in de hersenen. Hierdoor ervaren ze geluk en is er dus minder pijn.
Verder is en weinig pijn dankzij de perfecte bloks van Paul Michel. Er zijn 2 zusters die hier 2 weken nachtdienst draaien. Ze houden ’s nachts de patiënten in de gaten voor ons en als er iets is komen ze ons halen. Als ik in bed ga wil ik wel eens een schone onderbroek aan. Ik graai in mijn kas maar voel iets over mijn hand kruipen. Een leguaantje. 20 cm groot. Die woont al jaren in de kamer van de villa van Morija. Ik schrik en schreeuw, maar ben ook blij. Met een diepe zucht ga ik te bed. Wiegen hoeft niet. Slaap zacht.
Dag 5 Weer een operatie dag
Vandaag wellicht geen tijd voor poli. Het operatie programma is te vol dus nu nieuwe patiënten zien hoeft niet. Het kan niet, want er is geen plek meer op de operatie programma’s. Er zitten wel al mensen te wachten op de poli om 8 uur als ik richting het operatie complex loop. Eerst maar eens visite op de afdeling. Afdeling? Een hok met 8-10 bedden erin. Hygiëne is ver te zoeken. Privacy al helemaal niet. De regels die hier gelden zijn niet te vergelijken met die in Nederland. Hier zijn ze dankbaar en ze zullen geen seconde klagen. De operaties lopen verder prima deze dag. Wel zwaarder en extensiever dan verwacht omdat sommige breuken al bijna 1 jaar oud zijn.
1 Patiënt valt af van het operatie programma. hij heeft 40 Gr koorts. Dus daarna toch even tijd voor poli. Dan klaar 20:00
Eten
Maar dan nood op de spoed post. Een geopereerde patiënt heeft verzwegen dat hij een maag probleem had. Als hij dat had verteld dan zou hij niet geopereerd worden en dat durft hij niet aan. Dus verzwijgt hij zijn probleem. Een acute maagbloeding. Hij overlijdt ondanks de inzet van heel het team. De middelen zijn hier ook niet van een dermate niveau dat we ingericht zijn om dit op te vangen. De dienstdoende chirurg van het lokale ziekenhuis komt, maar die zegt al gauw dat het een onhaalbare kaart is. We zijn verslagen. Het hele team is er kapot van. Maar morgen toch weer door. Er wachten nog heel veel mensen die van heinde en ver komen voor medische hulp.
Dag 6 Zelfde laken en pak.
Visite en dan operaties. Ze liepen allemaal goed en geen problemen. Later weer poli. We kunnen geen patiënten meer plannen voor onze eigen operaties dus we zijn nu begonnen om de planning van de operaties te maken voor de missie die na ons gaat komen. De Zwitserse missie zal gebriefd worden als we straks weer terug in Nederland zijn. Hiervoor werken we met een computer en kopiëren we de röntgenfoto’s in het dossier van de patiënt. Hierdoor kan Zwitserland zich voorbereiden op wat ze kunnen verwachten.
De lach op de gezichten van de mensen. Die blijft onbeschrijflijk. Ook al kunnen we ze niet meer zien. Ze blijven vriendelijk. Geen echte ellende vandaag op de poli. Althans geen ellende die mij de afgelopen dagen gebroken heeft. Alleen maar mensen zonder zware problemen. Allemaal redelijkerwijs te helpen. Morgen weer zo’n dag aub. We verlaten de poli en voor het eerst een lege wachtkamer.
2 dagen niet geschreven.. Geen tijd en puf voor gehad. De dagen lijken nu op elkaar. Niet meer emotioneel onder de indruk van al de ellende. ook wel genietend van het feit dat we hier echt mensen helpen. Het zijn er maar een paar, maar die paar zijn dan wel geholpen.
Vandaag is even een ontspan dag. In de ochtend visite gelopen bij de patiënten op zaal. Daarna naar het lac (meer) voor eten te halen bij een boerderij. Verser dan ver is niet mogelijk en bij de boer is het goedkoop. Wat me meteen opvalt is dat de hele familie hier er goed gevoed uit ziet. Stevige bovenarmen van de goede voeding en het leven buiten de stad. Morgen is mijn verjaardag en een goed gebruik is te trakteren. Ik trakteer, maar dan voor 100 mensen die honger hebben. Ze krijgen eten voor de komende 2-3 dagen.
4-2: mijn verjaardag. In de ochtend naar de kerk waar ze ons als team bedankte voor het geen we doen. Ze zien blanke mensen zitten en weten inmiddels dat wij artsen zijn van het project Morija. Heel dankbaar als een hele gemeenschap gaat staan en je bedankt. Wat een gevoel. Niet te beschrijven.
Het uitdelen van eten was een feest. Geen agressie, niks voordringen.
Dankbaar in de rij wachtend tot hun emmertje, schaal of doos gevuld is. Toen alles uitgedeeld was werd er luid geklapt en vriendelijk naar ons gekeken. Ik heb ervan genoten en geniet van het feit dat de mensen nu zich even geen zorgen hoeven te maken hoe ze aan eten komen.
’s avonds heeft Grace een lekker diner samengesteld met hetzelfde eten als dat wat de patiënten ook gekregen hebben. Als toetje een taart.
5-2 Er blijkt soms ook semispoed iets te moeten. Terwijl we tussen 2 operaties door ff pauze hebben komt er iemand aanlopen.
Er is een spoed patiënt die 3 dagen geleden gevallen is met haar brommer. Een gebroken knieschijf met een open wond.
Die word met spoed extra geopereerd. Met het hele team geschakeld en een extra patiënt geholpen. Anders had ze moeten wachten tot de volgende missie. 6 weken later.
Ik had specifieke spullen meegenomen uit Nederland en die kwamen nu heel handig van pas. Niet voor niks dus. Deze patiënt hebben we heel goed kunnen helpen. Wellicht komt ze er vanaf zonder infectie.
Weer Ff niet geschreven. Weer te druk. Ik lijk afgestompt en niet meer onder de indruk van infecties, blootliggend bot en kreupele mensen. De kleine kindjes: die raken je wel. Meestal heb ik een stuk of 10 lolly’s in mijn zak als ik naar het bloc loopt. Die deel ik graag uit. Dit kindje heeft er wel 6 gehad gedurende de afgelopen dagen. Ze zit er moederziel alleen en heeft een zeer ernstige infectie van haar linkerbeen. Dat is ook helemaal scheef aan elkaar gegroeid.
Terwijl ik de dagen doorbreng in het complex word er gekookt met het eten dat gegeven is. de komende 3 dagen zie ik in de diverse kookplaatsjes vriendelijke lachende gezichten. Het doet me goed.
Nog 1 dag en dan klaarmaken voor vertrek. 2 operaties vandaag. Mijn eerst echte lamme plaque. Een zware operatie met inkorting van het bovenbeen. Voelde me heel bedreven onder begeleiding van Carroll. Het zijn operaties die echt niet voorkomen in NL. Ging goed.
Toen naar een lokaal marktje en even naar het meer om de zinnen te verzetten.
Lokaal marktkraam waar je van alles kan kopen. Met name de vriendelijkheid is geweldig. Alle kleine kindjes willen je graag een handje geven. Dat kun je vanuit je hart ook niet weigeren.
Toen weer poli. Er kwam een mevrouw binnen die een pols gebroken had 3 weken geleden. Deze was gezet door de lokale medicijnman
Dit kunnen wij beter met gips.
In NL KUN je daar zo 6 uur op wachten. Wij hebben dit geklaard in 20 minuten. Ware het niet dat Mevrouw vanaf vanochtend vroeg 8 uur op de poli heeft zitten wachten. Ze was extreem dankbaar.
Vrijdag 9 februari. Laatste operatie dag. Een grote tegenvaller. 1 patiënt is gewoon niet op komen dagen. Als die zich netjes afgemeld had hadden we nog iemand kunnen helpen. Heel frustrerend.
Laatste dag. Met z’n allen visite gelopen op de afdeling. De afgelopen dagen in het nieuwe zalencomplex. Fris, schoon en geventileerd. Hier is de laatste jaren veel tijd en geld in geïnvesteerd.
Even een laatste check voordat we gaan vertrekken richting de hoofdstad.
Laatste dankbare glimlachen en met weemoed de reisdag trotseren.
Nog even een laatste lunch in de villa. Rond 12-13:00 uur vertrekken we met de auto naar de hoofdstad. Een rit van 100 km weer over een deels onverharde weg. Vanuit de auto zien we nog 2 kindjes lopen binnen de muren van Morija. 1 geholpen, de ander wachtend op de volgende missie.
De rit terug is ontspannen.
We komen aan op het hoofdkantoor van Morija.
We hebben nog even tijd om wat te bekijken. Marion opzoek naar een specifiek beeldje dat daar gemaakt word.
Ik opzoek naar iets voor de kindjes thuis.
Als we terug komen op het hoofdkantoor blijkt er echter een probleem met onze vlucht. Uiteindelijk word deze ruim 7 uur vertraagd. We gaan met het hele team uiteten in een Italiaans restaurant. Een heerlijke pizza. We doen wat hazenslaapjes op de bank en vertrekken uiteindelijk rond 03:00 uur naar de vluchthaven. Daar checken we in op vlucht AF 535B naar Parijs. Het voordeel is wel dat ik de vlucht over de Sahara kan zien. Heel indrukwekkend zo’n hele grote zandbak. Op Charles de Gaullle laat Carroll zien dat hij nog meer kwaliteiten heeft. Buiten het feit dat hij 7 talen spreekt, kan hij ook nog eens feilloos piano spelen. Paul Michel neemt zijn hoed ervoor af.
Ook daar een tegenvaller, want de TVG moet bij Lille wachten totdat we door kunnen naar Brussel. Eenmaal in Brussel worden we door Rick opgehaald. Die brengt eerst Marion naar huis en vervolgens mij. Daar was het ontvangst zeer emotioneel. PAPA is weer terug.
Men vraagt mij: hoe was het in Afrika? Was het Leuk? In de Nederlandse Van Dale staan vele woorden die je gemoedstoestand beschrijven. Die gelden daar allemaal.
Als men vraagt hoe het was, zeg ik: ik ga weer terug als ik ook maar enigszins de kans krijg. Afrika zit nu voortaan onder mijn huid en in mijn hart.
